Wszyscy wiemy, że geny mają ogromny wpływ na to, kim jesteśmy. Ale jak istotny jest ten wpływ? Aby to zrozumieć, musimy najpierw dowiedzieć się, jak działa genetyka. Okazuje się, że jest to znacznie bardziej skomplikowane, niż wydawało się naukowcom na początku, kiedy dokonywano pierwszych odkryć w tej dziedzinie. ---------- W tym odcinku miałem przyjemność porozmawiać z prof. Ewą Bartnik, genetyczką z Uniwersytetu Warszawskiego. Specjalizuje się ona w genetyce molekularnej, ze szczególnym uwzględnieniem badań nad DNA mitochondrialnym. Jest również cenioną popularyzatorką nauki, autorką licznych publikacji i uczestniczką wielu spotkań, podczas których przybliża szerokiej publiczności fascynujące zagadnienia związane z genetyką.

Rozmawiamy o tym, jak na przestrzeni lat zmieniało się myślenie o genetyce, jakie znaczenie ma środowisko, jaką rolę odgrywa przypadek oraz o najnowszych badaniach, które rzucają nowe światło na ten niezwykle złożony temat. ---------- Rozdziały: 00:00 Wstęp 01:18 Jak zmieniło się myślenie o genetyce 08:40 Geny a zachowanie 12:50 Eksperymenty na bliźniętach 16:27 Czym jest środowisko 19:34 Wpływ przypadku 20:14 Czym jest odziedziczalność 23:02 Czy geny nas determinują? 28:45 Współczesne badania w genetyce 36:01 Bezpieczeństwo badań 43:46 Ile wiemy o ludzkim genomie? 48:34 Czy rządzą nami geny i przypadek? 50:59 Racjonalność 52:43 Dobra edukacja

Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/

Nasz świat jest skomplikowany. Myślę, że każdy to wie i czuje. Jest on jednak złożony nie tylko sam w sobie – dochodzi tu również, na pierwszy rzut oka oczywista, obserwacja, że tylko my, ludzie, osiągnęliśmy taki poziom inteligencji i ciekawości, że możemy go w ogóle badać. To oznacza, że mamy nie tylko wyzwanie związane ze złożonością świata, ale również jesteśmy zmuszeni badać go przez pryzmat organizmów, jakimi jesteśmy. Takiemu procesowi, który nazywamy nauką, siłą rzeczy muszą towarzyszyć pewne problemy. I właśnie o tych problemach oraz samej złożoności nauki miałem przyjemność porozmawiać z Łukaszem Lamżą. -------- Łukasz Lamża jest doktorem filozofii, wykładowcą Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz członkiem Centrum Kopernika. Specjalizuje się w filozofii przyrody, kosmologii, astrofizyce oraz biologii teoretycznej. Jest również dziennikarzem publikującym w "Tygodniku Powszechnym". Znany przede wszystkim z działalności na rzecz popularyzacji nauki jest autorem wielu książek popularnonaukowych, prowadzi program „Czytamy naturę”, a także swój autorski kanał na YouTube. Linki: YouTube: @LukaszLamza Strona: https://lukaszlamza.pl Profil UJ: https://ckbi.uj.edu.pl/ludzie-centrum/lukasz-lamza ---------- Rozdziały: 00:00:00 Wstęp 00:01:44 Kondycja nauki jako systemu 00:05:57 Problem reprodukcji 00:13:26 Błędy poznawcze 00:21:00 Wpływ ego i autorytetów 00:28:10 Piękno jako drogowskaz 00:33:41 Siła predykcyjna nauki 00:40:05 Interdyscyplinarność badań 00:48:51 Wpływ sztucznej inteligencji 00:56:54 Nauka w służbie ludzkości 01:09:18 Zakończenie --------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/

Ludzie od tysięcy lat zastanawiają się, z czego tak naprawdę zbudowana jest nasza rzeczywistość. Dokonania naukowe pozwoliły nam uchylić rąbka tej tajemnicy, i okazało się, że świat w małych skalach jest nie tylko bardzo dziwny, ale i sprzeczny z naszymi codziennymi intuicjami. Jednak to nie oznacza, że nie możemy go badać. O tym, jak go badać i co obecnie wiemy na temat natury naszej rzeczywistości, miałem przyjemność porozmawiać z Pawłem Maleckim. -------- Dr hab. Paweł Malecki jest fizykiem pracującym w Instytucie Fizyki Jądrowej Polskiej Akademii Nauk. Zajmuje się cząstkami elementarnymi i pracował przy eksperymencie ATLAS w CERN-ie, jednym z głównych eksperymentów prowadzonych w Wielkim Zderzaczu Hadronów w Genewie, odpowiedzialnym m.in. za potwierdzenie istnienia bozonu Higgsa. Obecnie dzieli swój czas między dalszą pracą w CERN-ie a przewodzeniu grupie badawczej, która zajmuje się astrofizyką neutrin. ---------- Rozdziały: 00:00 Wstęp 01:26 Mechanika kwantowa 07:37 Model Standardowy 11:30 Kwantowa teoria pola 14:19 Masa a pole Higgsa 18:12 Poszukiwanie nowych cząstek 25:49 Czego szukają fizycy 30:39 Współczesne podejście do eksperymentów 33:35 Badania Pawła oraz przyszłość fizyki doświadczalnej 44:45 Po co badać neutrina 48:41 Zastosowanie sztucznej inteligencji 52:21 Perspektywy na przyszłość ---------

Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/

Czy zwierzęta są świadome? A jeżeli tak, to jakie to niesie ze sobą implikacje? W dzisiejszym odcinku rozmawiam z Łukaszem Kwiatkiem o tym, czym jest świadomość, co nauka może powiedzieć o świadomości zwierząt, gdzie się znajduje granica tej świadomości (czy np. owady mogą być świadome). Omawiamy samoświadomość, etyczne implikacje wynikające z naszego podejścia do świadomości zwierząt, możliwość odczuwania przez rośliny, tempo poznawcze, a także wiele innych zagadnień. -------- Łukasz Kwiatek jest redaktorem działu Nauka "Tygodnika Powszechnego" oraz popularyzatorem wiedzy w Centrum Kopernika. Z wykształcenia jest filozofem, kognitywistą oraz dziennikarzem zainteresowanym zagadnieniami związanymi z ekologią behawioralną, umysłami zwierząt, ewolucją człowieka oraz historią nauki. W internecie można znaleźć wiele jego bardzo ciekawych artykułów, rozmów oraz wykładów dotyczących zwierząt, ewolucji oraz moralności.

Linki: X: https://twitter.com/lukaszkwiatek Tygodnik Powszechny: https://www.tygodnikpowszechny.pl/autor/lukasz-kwiatek-45 Centrum Kopernika: https://www.copernicuscenter.edu.pl/person/kwiatek-lukasz-2/ ---------- Rozdziały: 00:00 - Wstęp 01:49 - Czym jest świadomość 08:25 - Świadomość zwierząt 15:17 - Deklaracja o świadomości 19:32 - Samoświadomość zwierząt 27:00 - Rola uwagi i zdolności poznawcze 33:17 - Etyka i moralność wobec zwierząt 48:22 - Świadomość i odczuwanie roślin? 50:16 - Tempo poznawcze 55:35 - Przyszłość podejścia do zwierząt --------- Znajdziesz mnie także na Instagramie: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/

W dzisiejszym odcinku miałem przyjemność i zaszczyt porozmawiać z prof. Wojciechem Glacem o neurobiologii podejmowania decyzji. Poruszyliśmy takie tematy jak rola kory czołowej i przedczołowej, rola układu limbicznego, interakcje między tymi układami, rola dopaminy, wpływ losowości na funkcjonowanie mózgu, rola pamięci, czym jest poczucie wewnętrznego "ja", a także jeden z moich ulubionych tematów – problem wolnej woli.

----------

Wojciech Glac jest neurobiologiem na Uniwersytecie Gdańskim, gdzie pełni funkcję profesora w Pracowni Neurobiologii Katedry Fizjologii Zwierząt i Człowieka. Od lat z pasją popularyzuje wiedzę o mózgu. Jest organizatorem Dni Mózgu w Trójmieście, wydarzenia, które od dekady przyciąga miłośników nauki i neurobiologii, a jego wysiłki włożone w popularyzację wiedzy są szeroko doceniane, czego dowodem jest prestiżowa nagroda Popularyzator Nauki w kategorii Naukowiec. Jest autorem licznych publikacji dotyczących mózgu, a w internecie można znaleźć wiele jego wykładów i wywiadów, w których w przystępny sposób opowiada o fascynujących zagadnieniach związanych z funkcjonowaniem naszego mózgu.

----------

Rozdziały: 00:00:00 Wstęp 00:01:42 Neurobiologia procesu decyzyjnego 00:12:08 Kora czołowa i przedczołowa 00:16:37 Obciążenie poznawcze 00:19:39 Indywidualne różnice 00:24:33 Wpływ stresu 00:26:08 Interakcja kory i układu limbicznego 00:33:08 Dopamina 00:36:16 Wpływ losowości 00:41:11 Rola pamięci 00:46:53 Neurobiologia poczucia "ja" 01:06:15 Wolna wola

----------

Linki:

Wojciech Glac:

YouTube: https://www.youtube.com/@WojciechGlac

Profil UG: https://old.biology.ug.edu.pl/pracownik/877/wojciech_glac

To Bardziej Skomplikowane:

YouTube: https://www.youtube.com/@ToBardziejSkomplikowane

Instagram: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/

W drugim odcinku podcastu zastanawiam się, jak porzucenie koncepcji wolnej woli wpływa na nasze postrzeganie świata. Jeżeli zaakceptujemy, że wolna wola nie ma potwierdzenia ani w naukowej analizie rzeczywistości, ani w naszym wewnętrznym doświadczeniu, co to naprawdę zmienia? Jak możemy rozumować i podejmować decyzje bez wolnej woli? Co z pojęciami takimi jak wina, kara, odpowiedzialność? Na te pytania postaram się odpowiedzieć.

Intuicja podpowiada, że porzucenie idei wolnej woli wiąże się z dużymi zmianami w myśleniu o wielu aspektach naszego społeczeństwa i o człowieku jako takim. Wiele osób widzi te zmiany bardzo negatywnie, jednak wcale tak nie jest. Porzucenie idei wolnej woli wiąże się z wieloma pozytywnymi zmianami w naszym postrzeganiu świata, innych ludzi i nas samych. W tym odcinku omówię wiele aspektów etycznych oraz moralnych, których postrzeganie może się zmienić, kiedy porzucimy ideę wolnej woli.

Zapraszam do słuchania, aby dowiedzieć się więcej o tym, jak możemy myśleć o naszym świecie bez idei wolnej woli i jakie pozytywne zmiany mogą z tego wyniknąć.

Rozdziały:

00:00 - Wstęp

01:58 - Przypomnienie argumentów przeciwko wolnej woli

05:59 - Co pozostaje bez wolnej woli?

08:55 - Podejmowanie decyzji

15:14 - Rozumowanie

18:24 - Miłość, nienawiść i zemsta

28:10 - Zbrodnia i kara

35:35 - Odpowiedzialność

44:35 - Podsumowanie

Znajdziesz mnie także na Instagramie:

https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/

W tym odcinku zmierzę się z jednym z najbardziej fundamentalnych i kontrowersyjnych tematów – wolną wolą oraz dlaczego jej nie mamy. Dla tych, którzy pierwszy raz spotykają się z tym zagadnieniem, może to brzmieć niewiarygodnie, ale jest to jedyny wniosek, który można wyciągnąć z obserwacji naszej rzeczywistości. W ramach odcinka przedstawię najważniejsze, moim zdaniem, argumenty przeciwko idei wolnej woli, czerpiąc zarówno z nauki, jak i z analizy naszego wewnętrznego doświadczenia. Pokażę, że nasze decyzje nie są wynikiem świadomego wyboru, ale są determinowane przez czynniki, na które nie mamy wpływu – geny, wychowanie, społeczeństwo itd.

Postaram się również pokazać, że cały problem z wolną wolą bierze się z niespójności, kiedy myślimy na ten temat. Z jednej strony badania naukowe pokazują, że żyjemy w deterministycznym świecie, w którym obecne wydarzenia miały przyczynę we wcześniejszych, a z drugiej strony mamy poczucie wolności woli, tak jakbyśmy byli poza tym deterministycznym procesem. Problem wolnej woli da się jednak rozwiązać, kiedy zauważymy, że tak naprawdę nie tylko koncept ten nie ma sensu z naukowego punktu widzenia, ale także analiza naszego wewnętrznego doświadczenia pokazuje, że poczucie wolności woli jest iluzją.

Zapraszam na intelektualną podróż, która, mam nadzieję, przekona Was, że wolna wola nie istnieje.

Rozdziały: 00:00 - Wstęp 03:19 - Czym jest wolna wola 07:05 - Determinizm 09:05 - Mechanika kwantowa i losowość 11:44 - Wprowadzenie do argumentów biologicznych 13:01 - Eksperyment Libeta 14:54 - Argumenty biologiczne Roberta Sapolsky'ego 18:37 - Wolna wola a poczucie "Ja" 23:16 - Eksperyment z sięganiem 26:44 - Eksperyment z wyborem filmu 30:16 - Kompatybilizm 33:29 - Podsumowanie

Polecane źródła: - Robert Sapolsky - “Determined” - Robert Sapolsky - “Zachowuj się” - Sam Harris - “Free Will” - Włodzisław Duch - “Czy jesteśmy automatami? Mózgi, wolna wola i odpowiedzialność” (opracowanie dostępne w google)

Instagram: https://www.instagram.com/to.bardziej.skomplikowane/