Dimitri Semsis’in hikayesi farklı. Makedonya’da 1881’de doğmuş. 1919’da çalışmak için İzmir’e gelmiş ama fazla kalamamış. Mübadele başlayınca Atina’ya gitmiş. Orada başarı elde etmiş, Sahibinin Sesi firması sanat yönetmenliğine kadar da yükselmiş, Atina’da 1950’de ölmüştür. Semsis’in şarkısı İzmir tarzı özelliklerini taşıyor. Gitarla, mandolininin dünyasal, neşeli, hayata dönük ifadesi eser boyu sürüp giderken; alt alta devam eden insanların üzerinden bir atamadığı bir keder, hüzün de eksik değildir.

Charles Baudelaire’in melez sevgilisi yüzünden çektiği iç sıkıntılarını döktüğü “Kötülük Çiçekleri” (Les Fleurs du mal) kitabındaki şiirler bir mübadilin yürek ezintisi yanında nedir ki? Baudelaire’nin çektiklerinin ne hükmü kalır?

Dyo-Merakia-Stin-Kardia-Mou_Rita-Abacı söylüyor;

Kalbim iki parça /Her şeye boş veren bohem hayatını seviyorum / Kendinden geçip eğlenceye dalınca / Sıkıntılar ortadan kalkar. / Ne çok acı ve gözyaşı; o kadar çok ki. / Kafalar dumanlanınca iç sıkıntısı, yürek çarpıntısı / Bir anda her şey yok oluyor. / Benim küçük kalbim parçalandı / Hamamböcekleri yedi bitirdi sanki / Sıkıntılar yok olup gitseler / Ben o zaman iyi olurum / Başıboş avarelik iyi geliyor bohem hayatını seviyorum. / Kafayı bulmuş, sanki eğleniyormuşum. /

Mübadele ve Müzik: Mübadelenin yüzüncü yılında mübadil şarkıcılar, besteciler, çalgıcılar.

Bu seride Cemal Ünlü, mübadelenin 100. yılında müziğin mübadeleden nasıl etkilendiği, kültür adına yitirilen ve kazanılanları ele alıyor. Mübadil şarkıcılar, çalgıcılar ve besteciler üzerinden 1900’lerin başında İstanbul ve İzmir gibi merkezlerde, Batı müziği etkisiyle yepyeni bir müzik türünün varoluş öyküsünü işliyor.

Mübadele ile Yunan anakarasına göçen Anadolulu ve Trakyalı müzisyenler; rebetiko, rebetika, rembetiko, rembetika adlarıyla bilinir. 11 hafta boyunca çiftetelli, karşılama, sirto, kasabiko, zeybekiko gibi dans ritimlerinin kullanıldığı bu yeni kent müziğinin ortaya çıkış ve yaygınlaşma süreci anlatılıyor.

İlk dönemlerinde horlanan, küçük görülen, diktatör Metaksas döneminde yasaklanan bu müzik, 2017 yılında Unesco tarafından “somut olmayan kültür mirası” listesine alınmayı başardı.

Mübadelenin sosyal ve ekonomik açıdan her iki topluma getirdikleri ve götürdükleri üzerine değerlendirmeler sayıca çok olsa da kültürel açıdan değerlendirme pek yapılmıyor. Oysa Cemal Ünlü değerli soruları ele alıyor; örneğin mübadeleyle giden müzisyenler gitmemiş olsalar bu toprakların müziğine nasıl bir katkı yaparlardı? Cevap gidenlerin kimler olduğunu, gittikleri ülkede neler yaptıklarını anlayıp, kavramakta yatıyor.

11 hafta boyunca konuşuyoruz!